Ακρόπολη, ο Ιερός Βράχος της Αθήνας

Ακρόπολη

H Ακρόπολη είναι ο Ιερός Βράχος της Αθήνας. Πάνω σ΄αυτόν κατά την διάρκεια του Χρυσού Αιώνα του Περικλή εκφράσθηκε κατά τον ιδανικότερο τρόπο ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και οικοδομήθηκαν ορισμένα από τα κορυφαία μνημεία του.

Η ζωή πάνω στην Ακρόπολη μαρτυρείται από τα νεολιθικά χρόνια και έκτοτε συνεχίζεται ως σήμερα. Ο χώρος του πλατώματος χρησίμευε είτε ως τόπος λατρείας είτε ως τόπος κατοίκησης ή και τα δύο μαζί.

Η λατρεία της θεάς Αθηνάς είναι βεβαιωμένη στα αρχαϊκά χρόνια (650-480 π.Χ.) από τις επιγραφές που συνόδευαν τα πολυάριθμα και πλούσια δώρα στη θεά, όπως π.χ. τις μαρμάρινες κόρες ή τα χάλκινα και πήλινα αγαλμάτια και αγγεία που οι πιστοί ανέθεταν στο ιερό της.

Στα κλασικά χρόνια (450-330 π.Χ.) τρεις σπουδαίοι ναοί που κτίστηκαν στα θεμέλια παλαιότερων, ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο και ο ναός της Νίκης είναι αφιερωμένοι στην Αθηνά ως Παρθένο, ως Πολιάδα και ως Απτερο Νίκη, αντίστοιχα. Η είσοδος στον κυρίως ιερό χώρο γινόταν από τα μνημειώδη Προπύλαια.

Ιστορικά στοιχεία

Μετά τα Περσικά η Αθήνα αναδείχτηκε σε σπουδαία πόλη διαθέτοντας ισχυρό ναυτικό. Θεσπίστηκε η Δηλιακή συμμαχία, και τα χρήματα που πρόσφεραν οι πόλεις φυλάσσονταν στη Δήλο.
Αργότερα όμως μεταφέρθηκαν στην Αθήνα και ο Περικλής χρησιμοποίησε μέρος των χρημάτων αυτών για την ανέγερση του Παρθενώνα.

Ο Παρθενώνας χτίστηκε πάνω σε προηγούμενο ναό της Αθηνάς, ο οποίος καταστράφηκε από τους Πέρσες κατά τη διάρκεια των Περσικών πολέμων.

Πιο αναλυτικά: Πιστεύεται πως υπήρχε από τα Γεωμετρικά χρόνια (7ος αι. π.Χ.) στη θέση που κτίστηκε ο Παρθενώνας ένας ναός (1) πλίνθινος πάνω σε λίθινα θεμέλια. Τον 6ο αι. π.Χ. κτίστηκε ένας πώρινος ναός (2)(Ur – Parthenon) που διακοσμήθηκε με εναέτια γλυπτά που εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης, (λέοντες και ο Ηρακλής με τον Τρίτωνα).

Μετά τη μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. άρχισε να κτίζεται ένας μαρμάρινος ναός (3) γύρω από τον πώρινο (Vor-Parthenon), ο οποίος όμως καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τους Πέρσες. Στη θέση του ναού αυτού οικοδομήθηκε ο Παρθενώνας. (4)

Άρχισε να κτίζεται το 447 π.Χ. και οι οικοδομικές εργασίες τέλειωσαν μόλις σε εννιά (9) χρόνια (χρόνος ρεκόρ για την εποχή) δηλαδή το 438 π.Χ. Από το 438 ξεκίνησαν τα έργα διακόσμησης και τελείωσαν το 432 π.Χ.

Αρχιτέκτονες του ναού ήταν ο Ικτίνος, ο οποίος έκτισε και το ναό του Απόλλωνα στη Φιγάλεια, και ο Καλλικράτης, αρχιτέκτονας του Ναού της Νίκης και ίσως του Ερεχθείου, ενώ την ευθύνη για τη διακόσμηση και τη γενική επίβλεψη του έργου είχε ο γλύπτης Φειδίας (“επίσκοπος πάντων”, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος).

Ο Ικτίνος ήταν αυτός που έκανε τα σχέδια, ο Καλλικράτης ήταν υπεύθυνος για τις εργασίες που έπρεπε να διεξαχθούν, ενώ ο διάσημος γλύπτης Φειδίας σχεδίασε όλα τα γλυπτά που κοσμούσαν το ναό.

Πρώτα χτίστηκε ο Παρθενώνας(δεν είχε προλάβει να ολοκληρωθεί το έργο αρχικά λόγω των Περσών), ο κύριος ναός της Αθήνας. Πάνω σ’ένα κρηπίδωμα υπήρχαν 46 κολόνες, δωρικού ρυθμού, με περισσότερο από 10μ. ύψος η κάθε μία. Το πιο διάσημο από τα έργα του Φειδία, το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς παρθένου, βρισκόταν στο κέντρο του ναού και είχε ύψος 13μ.

Από την ανέγερση ως σήμερα.

Η πρώτη καταστροφή του ναού έγινε το 267 μ.Χ. από τους Έρουλους (ένα λαό σκανδιναβικής προέλευσης), οι οποίοι κατέλαβαν την Αθήνα και πυρπόλησαν τον Παρθενώνα. Καταστράφηκε η αρχική στέγη, ολόκληρη η εσωτερική κιονοστοιχία, ενώ έπαθαν σοβαρές ζημιές οι τοίχοι του σηκού. Περίπου εκατό χρόνια αργότερα έγιναν κάποιες διορθώσεις, όχι και τόσο πετυχημένες, την περίοδο που ήταν αυτοκράτορας ο Ιουλιανός ο Παραβάτης.

Το 529 μ.Χ. ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός διατάζει το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών της αρχαιότητας. Οι φιλόσοφοι εγκαταλείπουν την Αθήνα η οποία μετατρέπεται σε μικρή και ασήμαντη επαρχιακή κωμόπολη. Ο Χριστιανισμός επιβάλλεται και ο Παρθενώνας γίνεται εκκλησία της του Θεού Σοφίας. Το 1205 μ.Χ. οι Φράγκοι καταλαμβάνουν την Αθήνα και ο Παρθενώνας γίνεται ο καθεδρικός ναός του.

Το 1456 μ.Χ. ο Τούρκος Ομάρ Τουραχάν, στρατηγός του Μωάμεθ, κυριεύει την Αθήνα και ο Παρθενώνας μετατρέπεται σε τζαμί.

Το 1674 ο Charles-Francois Olier μαρκήσιος De Nointel επισκέπτεται την Αθήνα με το ζωγράφο Jacques Carrey στην ακολουθία του. Ο Carrey έκανε λεπτομερή σχέδια του Παρθενώνα και των γλυπτών. Τα σχέδια αυτά είναι ανεκτίμητα, γιατί απεικονίζουν λεπτομερειακά τον Παρθενώνα λίγο πριν από την καταστροφή του.

Το 1687 ο βενετσιάνικος στρατός με το Μοροζίνι πολιορκεί τους Τούρκους που βρίσκονταν στην Ακρόπολη. Μια οβίδα έπεσε στον Παρθενώνα, που χρησιμοποιούταν ως πυριτιδαποθήκη και προκάλεσε έκρηξη με αποτέλεσμα την ανατίναξη του κτιρίου, μεγάλα τμήματα του οποίου καταστράφηκαν ή εκσφενδονίστηκαν.

Ο Μοροζίνι τελικά κυρίευσε την Ακρόπολη και στην προσπάθειά του να κλέψει κάποια γλυπτά προκάλεσε κι άλλες ζημιές.

Τον επόμενο χρόνο ο Μοροζίνι εγκατέλειψε την Αθήνα και επέστρεψαν οι Τούρκοι.

Οι ζημιές από την έκρηξη πρέπει να ήταν οι εξής: έπεσαν τρεις (3) τοίχοι του σηκού, η πρόσταση του προνάου, έξι (6) κίονες της νότιας και οκτώ (8) της βόρειας πλευράς.

Το 1801 μ.Χ. ο Thomas Bruce, κόμης του Έλγιν, πρεσβευτής της Αγγλίας στην Υψηλή Πύλη, κατάφερε να αποσπάσει από το Σουλτάνο φιρμάνι με το οποίο του δινόταν η άδεια να αφαιρέσει από τις χώρες που βρίσκονταν στη δικαιοδοσία του σουλτάνου, ό,τι αρχαιότητα ήθελε.

Έτσι ο Έλγιν απέσπασε από την Ακρόπολη διάφορα γλυπτά. Στην προσπάθειά του να αρπάξει όσο περισσότερα μπορούσε, προκάλεσε και μεγάλες ζημιές.

Συνολικά μετέφερε στο Λονδίνο δεκαοκτώ (18) αγάλματα από τα αετώματα, δεκαπέντε (15) μετόπες και πενήντα (50) λίθους από τη ζωφόρο μήκους εβδομήντα πέντε (75) μέτρων. Το 1815 το Βρετανικό Μουσείο αγόρασε από τον Έλγιν τα γλυπτά του Παρθενώνα.

Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 η Ακρόπολη απελευθερώνεται στην αρχή από τους Έλληνες, όμως θα πολιορκηθούν αργότερα από το στρατό του Κιουταχή πασά. Το 1827 οι Τούρκοι κυριεύουν την Ακρόπολη και φεύγουν οριστικά το 1833.

Αρχίζει η απομάκρυνση των ερειπίων του οικισμού που είχε σχηματιστεί με τον καιρό πάνω στον ιερό βράχο. Το 1885 ξεκινούν οι ανασκαφές που θα φέρουν στο φως όσα είχαν θάψει οι Αθηναίοι μετά την περσική καταστροφή του 480 π.Χ. Το 1898 αρχίζει η προσπάθεια για την αναστήλωση των μνημείων που συνεχίστηκε μέχρι το Β’ παγκόσμιο πόλεμο

Αρχιτεκτονικά σύνολα της Ακρόπολης

Ο Παρθενώνας είναι το κορυφαίο μνημείο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και αποτελεί το σύμβολό του διεθνώς. Ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά Παρθένο. Κτίσθηκε το διάστημα 447 – 438 π.Χ. και διακοσμήθηκε μεταξύ 438 και 432 π.Χ.

Την απόφαση για την κατασκευή του έλαβε ο Περικλής. Επικεφαλής όλου του έργου ήταν ο γλύπτης Φειδίας, με αρχιτέκτονες τον Ικτίνο και τον Καλλικράτη. Ο ναός είναι δωρικού ρυθμού, περίπτερος με 8 κίονες στις στενές πλευρές και 17 στις μακρές.

Έχει κατασκευασθεί σχεδόν εξ-ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο. Στο εσωτερικό του ναού, τον σηκό, ήταν στημένο το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, έργο του Φειδία.

Ο γλυπτός διάκοσμος συνδυάζει με μοναδικό τρόπο τις δωρικές μετόπες και τις τριγλύφους με την ιωνική ζωφόρο. Οι μετόπες της ανατολικής πλευράς απεικονίζουν την Γιγαντομαχία. Στην δυτική παριστάνεται Αμαζονομαχία, στη νότια Κενταυρομαχία και στη βόρεια σκηνές από τον Τρωικό Πόλεμο.

Η ζωφόρος απεικονίζει την πομπή των Παναθηναίων, την πιο μεγάλη θρησκευτική γιορτή των αρχαίων Αθηνών. Η ζωφόρος περιέβαλε το ναό και απεικόνιζε μορφές θεών, ζώων και περίπου 360 μορφές ανθρώπων.

Τα δύο αετώματα του ναού απεικονίζουν σκηνές από την μυθολογία: πάνω από την κυρία είσοδο του ναού, στα ανατολικά, την γέννηση της Αθηνάς και στην δυτική πλευρά την διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για την κατοχή της Αττικής γης.

Ο Παρθενώνας συνέχισε να έχει σχέση με την λατρεία και στα μεταγενέστερα χρόνια. Χρησιμοποιήθηκε ως βυζαντινή εκκλησία, ως λατινική εκκλησία και ως τζαμί.

Όταν οι Βενετοί πολιορκούσαν την Ακρόπολη το 1687, οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει πυρίτιδα μέσα στον Παρθενώνα. Μία βόμβα του ναυάρχου Morosini έπεσε στο μνημείο και προκάλεσε φοβερή έκρηξη που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του Παρθενώνα, που μέχρι εκείνη την εποχή διατηρείτο σε καλή κατάσταση.

Η καταστροφή ολοκληρώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα όταν ο Βρετανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, λόρδος Ελγιν αφαίρεσε από το μνημείο το μεγαλύτερο μέρος από τα γλυπτά που το διακοσμούσαν (ζωφόρο, μετόπες, αετώματα), τα μετέφερε στην Βρετανία και τα πούλησε στο Βρετανικό Μουσείο, του οποίου αποτελούν μία από τις σημαντικότερες συλλογές.

Το Ερέχθειο κτίσθηκε γύρω στα 420 π.Χ. Ο ναός είναι ιωνικού ρυθμού, έχει πρόσταση στα ανατολικά, ένα μνημειώδες πρόπυλο στα βόρεια και τη γνωστή πρόσταση των Καρυατίδων στα νότια.

Ο κυρίως ναός ήταν χωρισμένος σε δύο μέρη όπου λατρευόταν η Αθηνά και ο Ποσειδώνας-Ερεχθέας. Μια ανάγλυφη ζωφόρος με θέμα πιθανώς τη γέννηση του Ερεχθέα, περιέτρεχε το κτήριο εξωτερικά. To όνομα του αρχιτέκτονα μας είναι άγνωστο.

Όταν όμως στεκόμαστε μπροστά στο θαυμάσιο αυτό ιωνικό οικοδόμημα, το μοναδικό σε όλη την ελληνική αρχιτεκτονική για την εντελώς ιδιότυπη μορφή του, αναρωτιόμαστε ποιος να ήταν δημιουργός του.

Σύμφωνα με μια επιγραφή αναφέρεται ότι κάποιος αρχιτέκτονας Φιλοκλής, επιστατούσε στις εργασίες του Ερεχθείου.

Το Ερέχθειο έχει σχήμα παράξενο, γιατί το έδαφος σε τούτη τη μεριά του βράχου είναι εξαιρετικά ανώμαλο. Αλλού πολύ χαμηλό κι αλλού πολύ ψηλό. Και καθώς ήταν ένας ναός αφιερωμένος σε πολλές θεότητες, τις θεότητες που ανιστορούσαν οι παλιοί θρύλοι της πολιτείας (Ποσειδώνα, Ερεχθέα, Κέκροπα), είχε πολλούς χώρους για τη λατρεία τους.

Είναι δύσκολο να περιγραφεί το κτίριο αυτό που έχει τόσες ιδιοτυπίες.

Αποτελείται από τρία τμήματα σχεδόν ανεξάρτητα: το κύριο σώμα, τη βόρεια πρόσταση και την πρόσταση των Κορών με τρεις διαφορετικές στέγες. Είναι χτισμένο σε τέσσερα διαφορετικά επίπεδα, έχει ιωνικούς κίονες τριών διαφορετικών διαστάσεων και αναλογιών και επιπλέον χρησιμοποιεί, κατά παλιά ιωνική παράδοση, Κόρες, τις γνωστές “Καρυάτιδες”, ως κίονες. Οι έξι Καρυάτιδες, που στέκονται εκεί, δεν είναι οι αρχαίες. Είναι αντίγραφα γύψινα.

Τα πρωτότυπα των τεσσάρων εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης. Η πέμπτη που σώζεται σε θραύσματα φυλάσσεται στην αποθήκη του Μουσείου, ενώ η έκτη βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

Η ανάγλυφη ζωφόρος του ναού παριστάνει ίσως τη γέννηση του Ερεχθέα. Στο εσωτερικό του υπήρχε το λατρευτικό άγαλμα της Αθηνάς Πολιάδας φτιαγμένο από ξύλο ελιάς. Μπροστά του έκαιγε το περίφημο χρυσό λυχνάρι, έργο του Καλλίμαχου, του περίφημου τεχνίτη, στον οποίο η παράδοση αποδίδει και τη δημιουργία του κορινθιακού κιονόκρανου που βρέθηκε στην Ακρόπολη.

Ο ναός της Αθηνάς Νίκης βρίσκεται στη νότια πλευρά των Προπυλαίων, δεξιά καθώς ανεβαίνουμε στον ιερό βράχο. Εκεί υπήρχε βωμός κατασκευασμένος από τη χρονιά που καθιερώνονται τα Μεγάλα Παναθήναια. Στα χρόνια των Περσικών πολέμων χτίστηκε ένας μικρός ναός.

Αργότερα οι Αθηναίοι αποφασίζουν να οικοδομήσουν ναό στη νικηφόρο θεά τους, σύμφωνα με σχέδια του Καλλικράτη. Το χτίσιμο αρχίζει στο 427π.Χ., στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου και ολοκληρώνεται μέσα σε δύο-τρία χρόνια.

Η στενότητα του χώρου προσδιόρισε το μέγεθός του, αλλά η ευαισθησία του αρχιτέκτονα κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα μικρό ναό με μεγάλη χάρη και κομψότητα.

Είναι ένας μικρός αμφιπρόστυλος ιωνικός ναός με τέσσερις κίονες μπροστά και τέσσερις πίσω και υψώνεται στην άκρη του βράχου. Οι παραστάσεις της ζωφόρου του ναού ιστορούν τους αγώνες των Αθηναίων στη στεριά και στη θάλασσα εναντίον των Περσών ή άλλων Ελλήνων, με εξαίρεση την ανατολική πλευρά που είχε ως θέμα τους θεούς του Ολύμπου.

Στο εσωτερικό του ναού υπήρχε ο λίθινος βωμός της θεάς, καθώς επίσης και το ξόανο της Αθηνάς Νίκης με κράνος στο δεξί χέρι και ρόδι στο αριστερό.

Αφού τελείωσε ο ναός, οι Αθηναίοι προστατεύουν την απόκρημνη εξοχή του βράχου με “θωράκειο”, με ένα παραπέτασμα δηλαδή από μαρμάρινες πλάκες, στολισμένες στην εξωτερική τους πλευρά με ανάγλυφα. Νίκες με απλωμένα ή διπλωμένα φτερά στήνουν τρόπαια, οδηγούν ζώα για θυσία, τιμούν τη μεγάλη θεά, την Αθηνά Νίκη, που κάθεται περήφανη στο βράχο. Όσες από τις πλάκες αυτές σώθηκαν, βρίσκονται στο μουσείο της Ακρόπολης.

Τα Προπύλαια οικοδομήθηκαν μεταξύ 437 και 432 π.Χ. σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μνησικλή.

Αποτελούνται από ένα κεντρικό κτίριο και δύο πτέρυγες. Οι κιονοστοιχίες, στη δυτική και την ανατολική όψη είχαν δωρικούς κίονες, ενώ δύο σειρές ιωνικών κιόνων χώριζαν τον κεντρικό διάδρομο στα τρία. Η βόρεια πτέρυγα είχε στους τοίχους ζωγραφικούς πίνακες ή τοιχογραφίες και γι΄αυτό ονομάστηκε Πινακοθήκη. Η οροφή των Προπυλαίων είχε μαρμάρινα φατνώματα με ζωγραφική διακόσμηση και γύρω-γύρω στη στέγη διάτρητη σίμη.

Από πολύ παλιά οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να διαχωρίζουν τους ιερούς χώρους από την υπόλοιπη έκταση της γης.

Το πέρασμα προς το ιερό γινόταν από ένα πρόπυλο, μια είσοδο επιβλητική, που έκανε τον πιστό να αισθανθεί πως αφήνει πια τον οικείο χώρο του, τον κοσμικό, για να πατήσει στο έδαφος του Θεού.

Στην Ακρόπολη υπήρχε ήδη απ’ την αρχαϊκή εποχή ένα τέτοιο πρόπυλο. Την κλασική εποχή όμως, η πύλη, που θα οδηγούσε στα ιερά του βράχου, έπρεπε να είναι αντάξια του Παρθενώνα και των άλλων ναών.

Το κεντρικό τμήμα, το καθαυτό πρόπυλο, πλαισιώνεται από χώρους συμμετρικούς. Σπουδαιότερος απ’ αυτούς είναι η “Πινακοθήκη”, στη βόρεια πτέρυγα, ένας χώρος που προοριζόταν για την έκθεση πινάκων ζωγραφικής.

Το πρόπυλο αποτελείται επίσης από δυο δωρικές εξάστυλες προσόψεις, μία εξωτερική και μία προς το εσωτερικό της Ακρόπολης. Ανάμεσα σ’ αυτές υπάρχουν πέντε πύλες, από τις οποίες η κεντρική είναι η μεγαλύτερη.

Επειδή η απόσταση ανάμεσα στις κιονοστοιχίες των προσόψεων ήταν μεγάλη, απαιτούνταν εσωτερική υποστύλωση. Αυτή γίνεται με ιωνικούς κίονες, που έχουν τη δυνατότητα με μικρή διάμετρο να έχουν μεγάλο ύψος, ώστε να καταλαμβάνουν λιγότερο χώρο ο οποίος ήταν περιορισμένος.

Έτσι και σ’ αυτό το οικοδόμημα γίνεται συνδυασμός των δυο ρυθμών, δωρικού και ιωνικού, και προετοιμάζεται ο επισκέπτης γι’ αυτά που θα αντικρίσει στην Ακρόπολη. Το 432 π.Χ. σταματούν οι οικοδομικές εργασίες των Προπυλαίων. Φαίνεται όμως ότι το έργο διακόπηκε και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ εξαιτίας του Πελοποννησιακού πολέμου.

Τα άλλα κτίσματα της Ακρόπολης

1. Το μνημείο του Λυσικράτη
2. Το Ωδείο του Περικλέους
3-6. Το τέμενος του Διονύσου Ελευθερέως
3. 0 παλαιότερος ναός του Διονύσου Ελευθερέως
4. 0 νεότερος ναός του Διονύσου Ελευθερέως
5. 0 βωμός του Διονύσου Ελευθερέως
6. Η στοά του τεμένους του Διονύσου Ελευθερέως
7. Η σκηνή του θεάτρου του Διονύσου Ελευθερέως
8. Η ορχήστρα του θεάτρου του Διονύσου Ελευθερέως
9. Το χορηγικό μνημείο του θρασύλλου
10. Οι χορηγικοί κίονες πάνω από το μνημείο του θρα-ούλλου
11. Το χορηγικό μνημείο του Νικία
12-17. Το ιερό του ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ
12. 0 ναός του Ασκληπιού
13. 0 Βωμός του ιερού
14. Η στοά
15. Τετράγωνο δωμάτιο του ιερού
16. Η νότια στοά του ιερού
17. Η ιονική στοά του ιερού
18. Η κρήνη της Αλκίππης
19. Ο ΝΑΟΣ της θέμιδος
20. Το Ιππολύτειο
21. Η στοά του Ευμένους
22. Το Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού
23. Το ιερό των “Νυμφών”
24. Ρωμαϊκό κτίσμα
25. Ιερά στη νοτιοδυτική άκρη της Ακρόπολης
26. Η Κλεψύδρα
27. Το ιερό του Απόλλωνα
28. Το ιερό του Διός Ολυμπίου
29. Το ιερό του Πανός
30. Το ιερό της Αφροδίτης και του Έρωτα
31. Το Αγλαύρειο
32. Το “Ανάκειο”
33. Η Πύλη Βeule
34. 0 βωμός του Απόλλωνος Αγυιέως
35. Το ιερό της Αθήνας Πυλάτιδος
36. Το βάθρο του Ευμένους – Το τέθριππο του Αγρίππα
37. Τα Μνησίκλεια Προπύλαια
38. Η Πινακοθήκη
39. Οίκημα με δύο δωμάτια
40. 0 ναός της Αθηνάς Νίκης
41. Το ιερό της βραυρωνίας Αρτέμιδος
42. Η Χαλκοθήκη
43.Ο Παρθενών
44. 0 ναός της Ρώμης και· του Αυγούστου
45. Το ιερό του Πανδίονος
46. Το ιερό του Διός Πολιέως
47. Το ιερό της “Γης Καρποφόρου”
48. 0 βωμός της Αθηνάς
49. 0 “αρχαίος νεώς” της Αθηνάς
50. Το Ερέχθειο
51. Το Πανδρόσειο
52. Το Αρρηφόριο
53. Αθηνά Πρόμαχος

Πηγή: Αρχαιολογικός χώρος Ακροπόλεως


Ο Αρχαιολογικός χώρος Ακροπόλεως Αθηνών συγκαταλέγεται, απο το 1987, στα 17 Ελληνικά Πολιτιστικά Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.