30 Οκτωβρίου 2025

Ο Ντόναλντ Τραμπ, η ανύπαρκτη Ευρώπη και η κρίση στη Μέση Ανατολή

Από το σύνθημα «τέλος οι πόλεμοι» στην κλιμάκωση

Ο Ντόναλντ Τραμπ, η ανύπαρκτη Ευρώπη και η κρίση στη Μέση Ανατολή
Ο Ντόναλντ Τραμπ στη Νέα Υόρκη - Φωτογραφία: Niyi Fote / DP

Ο Ντόναλντ Τραμπ, αν και είχε κάνει κεντρικό σύνθημα στην προεκλογική του εκστρατεία το «τέλος των πολέμων για τις ΗΠΑ και τους πολίτες μας», προχώρησε σε μια από τις πιο ριψοκίνδυνες στρατιωτικές κινήσεις της θητείας του, διατάζοντας αεροπορικές επιθέσεις σε τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν (Φορντό, Νατάνζ, Ισφαχάν).

Ο ίδιος χαρακτήρισε την επιχείρηση «πολύ επιτυχημένη» και δήλωσε ότι τώρα είναι «η ώρα για την ειρήνη». Ωστόσο, η πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή και διεθνώς δείχνει το αντίθετο, με τον κίνδυνο γενικευμένης σύρραξης να αυξάνεται δραματικά.

Την ώρα που η Μέση Ανατολή φλέγεται και ο κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις μετά το αμερικανικό πλήγμα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, η Ευρώπη αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά θεατής – αδύναμη να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο, πολύ περισσότερο να λειτουργήσει ως δύναμη ειρήνης και σταθερότητας.

Οι ηγέτες της περιορίζονται σε χλιαρές εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση και επιστροφή στη διπλωματία, ενώ η πραγματικότητα απαιτεί αποφασιστικές πρωτοβουλίες και δυναμική παρέμβαση.

Η απόλυτη απουσία της Ευρώπης από το γεωπολιτικό προσκήνιο δεν είναι απλώς ανησυχητική – είναι επικίνδυνη.

Σε μια στιγμή όπου οι ΗΠΑ, υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ, επιλέγουν τη στρατιωτική οδό χωρίς να απειλείται η εθνική τους κυριαρχία, η Γηραιά Ήπειρος αρκείται σε ρόλο παρατηρητή.

Η αμερικανική επιθετικότητα δεν αποσκοπεί στην υπεράσπιση του αμερικανικού εδάφους ή των πολιτών της, αλλά στην εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων και, κυρίως, της αχόρταγης επιθυμίας του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου για αιματοχυσία και ηγεμονία στην περιοχή.

Η Ρωσία, από την άλλη, προστατεύει την κυριαρχία της και προσπαθεί να διατηρήσει την επιρροή της σε ένα περιβάλλον που διαρκώς μεταβάλλεται. Επιδιώκει συμμαχίες, ενισχύει τη διπλωματική της παρουσία και διαμηνύει πως δεν θα ανεχθεί περαιτέρω παραβιάσεις της εθνικής της ασφάλειας. Η Μόσχα, ανεξάρτητα από το πώς κρίνει κανείς τις πρακτικές της, δρα με γνώμονα την αυτοπροστασία και την εθνική της επιβίωση.

Αντίθετα, η Ουάσινγκτον επιλέγει να εμπλακεί σε έναν πόλεμο που δεν αφορά την άμυνά της, αλλά εξυπηρετεί το γεωπολιτικό σχέδιο του Τελ Αβίβ.

Οι αμερικανικές βόμβες πέφτουν σε ιρανικό έδαφος, όχι για να προστατεύσουν αμερικανικές ζωές, αλλά για να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις ενός συμμάχου που εδώ και χρόνια επιδιώκει την πλήρη αποδυνάμωση του Ιράν. Η αμερικανική ηγεσία, αντί να λειτουργεί ως δύναμη σταθερότητας, μετατρέπεται σε εργαλείο εξυπηρέτησης αλλότριων συμφερόντων, με ανυπολόγιστο κόστος για την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια.

Η Ευρώπη, εγκλωβισμένη σε εσωτερικές αντιφάσεις και αδυναμίες, αδυνατεί να χαράξει αυτόνομη στρατηγική. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες παρακολουθούν ανήμπορες την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και την απειλή τρομοκρατικών επιθέσεων, ενώ οι ηγέτες τους περιορίζονται σε διπλωματικές ανακοινώσεις χωρίς ουσία.

Η απουσία ευρωπαϊκής φωνής και δράσης αφήνει το πεδίο ελεύθερο σε δυνάμεις που δεν διστάζουν να επιβάλουν τη δική τους ατζέντα με τη βία.

Η σημερινή κρίση στη Μέση Ανατολή αναδεικνύει με τον πιο δραματικό τρόπο το έλλειμμα ηγεσίας στην Ευρώπη και την επικίνδυνη μετατόπιση των ΗΠΑ από υπερασπιστή της διεθνούς νομιμότητας σε εκτελεστικό όργανο συμφερόντων τρίτων.

Ο κόσμος χρειάζεται υπεύθυνες φωνές και πραγματικούς ειρηνοποιούς – όχι θεατές και πολεμοχαρείς ηγέτες. Δυστυχώς, προς το παρόν, απουσιάζουν και οι δύο.