Σε μια εποχή ραγδαίων παγκόσμιων αλλαγών, η ελληνική διασπορά καλείται να επαναπροσδιορίσει το ρόλο της και να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις. Οι δημογραφικές μεταβολές, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η ανάγκη για ισχυρότερους δεσμούς με τη μητέρα πατρίδα διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο για τους Έλληνες του εξωτερικού.
Η ελληνική διασπορά βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις που διαμορφώνουν ένα νέο, ρευστό διεθνές περιβάλλον. Η μετά-COVID εποχή, η τεχνολογική επανάσταση, οι διευρυμένες κοινωνικές ανισότητες και οι πολιτισμικές αλλαγές απαιτούν επαναπροσδιορισμό του ρόλου της διασποράς και μια νέα στρατηγική προσέγγιση.
Το δημογραφικό ζήτημα της Ελλάδας, με τον γηράσκοντα πληθυσμό και το “brain drain”, έχει άμεσο αντίκτυπο στη διασπορά.
Ο Δρ. Γεώργιος Παπαδόπουλος, ειδικός σε θέματα μετανάστευσης, δηλώνει:
Παρατηρούμε μια αυξανόμενη τάση νέων, μορφωμένων Ελλήνων, να μεταναστεύουν προς τη Δυτική και Βόρεια Ευρώπη. Αυτό δημιουργεί νέες προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες για την ελληνική παρουσία στο εξωτερικό.
Η Ελληνική διασπορά ως μοχλός ανάπτυξης και αντιστροφής του brain drain σε brain gain!
Η συνεχής αξιοποίηση της ελληνικής διασποράς ως μοχλού ανάπτυξης και η περαιτέρω ενίσχυση των πολιτικών για την προσέλκυση ταλέντων μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη μετατροπή του brain drain σε brain gain, ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη και την καινοτομία στην Ελλάδα.
Οικονομική ανάπτυξη μέσω επενδύσεων και επιχειρηματικότητας
Η προώθηση του εμπορίου και των άμεσων ξένων επενδύσεων αποτελεί έναν από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους η διασπορά μπορεί να ενισχύσει την ελληνική οικονομία.
Σύμφωνα με τον Χρήστο Ταραντίλη, καθηγητή και επικεφαλής τομέα στην Ernst & Young, η ανάπτυξη εταιρειών τεχνολογικής καινοτομίας που απευθύνονται στις διεθνείς αγορές μπορεί να δημιουργήσει χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, περιορίζοντας το φαινόμενο του “brain drain” που έχει οδηγήσει στη μετανάστευση περίπου 500.000 Ελλήνων τα τελευταία 15 χρόνια.
Παράλληλα, η αύξηση των εξαγωγών μέσω της διασποράς μπορεί να βελτιώσει το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, μειώνοντας τα ελλείμματα και αυξάνοντας το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών.
Έρευνα και καινοτομία: Κλειδί για την πρόοδο και το “brain gain”
Η συμβολή της διασποράς στην έρευνα και την καινοτομία μπορεί και πρέπει να είναι καθοριστική. Η Ελένη Παπαδοπούλου, ερευνήτρια σε αμερικανικό πανεπιστήμιο, υπογραμμίζει τη σημασία της έρευνας και της καινοτομίας: “Μπορούμε να συμβάλουμε στην ανάπτυξη της ελληνικής έρευνας, μεταφέροντας τεχνογνωσία και συμμετέχοντας σε κοινά ερευνητικά προγράμματα.”
Η μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από Έλληνες ερευνητές του εξωτερικού μπορεί να ενισχύσει το ελληνικό οικοσύστημα έρευνας, ενώ η συμμετοχή τους σε κοινά ερευνητικά προγράμματα μπορεί να οδηγήσει σε πρωτοποριακές λύσεις.
Όπως επισημαίνει η Ελένη Παπαδοπούλου, ερευνήτρια σε αμερικανικό πανεπιστήμιο, “η συνεργασία μας με ελληνικά ιδρύματα μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στην επιστημονική πρόοδο”.
Εκπαίδευση και ανθρώπινο δυναμικό
Η εκπαίδευση αποτελεί έναν ακόμη κρίσιμο τομέα όπου η διασπορά μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Η δημιουργία κοινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για ερευνητές και φοιτητές, καθώς και η συμμετοχή διακεκριμένων Ελλήνων καθηγητών του εξωτερικού σε ελληνικά πανεπιστήμια, μπορούν να γεφυρώσουν το χάσμα δεξιοτήτων που παρατηρείται στην ελληνική αγορά εργασίας.
Παράλληλα, η τεχνολογική πρόοδος δημιουργεί νέες δυνατότητες επικοινωνίας και συνεργασίας μέσω της διοργάνωσης εξειδικευμένων εργαστηρίων για ανταλλαγή γνώσεων μπορεί να ενισχύσει τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού.
Διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας
Οι εθνικοτοπικοί σύλλογοι της ομογένειας παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας και στη σύνδεση των Ελλήνων της διασποράς με την πατρίδα.
Λειτουργούν ως γέφυρες επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης αλλά και ως φορείς διατήρησης και προώθησης της ελληνικής γλώσσας, του πολιτισμού και των παραδόσεων στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα συμβάλλουν στην προβολή της Ελλάδας και του ελληνικού πολιτισμού στις χώρες υποδοχής.
Ο Νίκος Ανδρέου, πρόεδρος ελληνικού πολιτιστικού συλλόγου στο Λονδίνο, δηλώνει: “Οργανώνουμε φεστιβάλ, μαθήματα ελληνικών και πολιτιστικές εκδηλώσεις, διατηρώντας ζωντανή την ελληνική παράδοση στο εξωτερικό.”
Η συμβολή των ομογενειακών ΜΜΕ
Τα ομογενειακά ΜΜΕ αποτελούν επίσης σημαντικό εργαλείο για την προώθηση και προβολή θέσεων εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας, ενισχύοντας έτσι τη θέση της χώρας διεθνώς.
Περαιτέρω, τα ομογενειακά ΜΜΕ προωθούν και προστατεύουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των Ελλήνων στο εξωτερικό, ενώ αναδεικνύουν θέματα που αφορούν τον απόδημο ελληνισμό και την παλιννόστηση.
Συμβάλλουν στη διατήρηση της σύνδεσης των ομογενών με την ελληνική γλώσσα, τον πολιτισμό και την επικαιρότητα, διατηρώντας ζωντανή την επαφή με την Ελλάδα και διευκολύνοντας έτσι την επανένταξή τους.
Εν κατακλείδι, παρά τις προκλήσεις, η ελληνική διασπορά συνεχίζει να παίζει κρίσιμο ρόλο στην προώθηση των ελληνικών συμφερόντων και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Καθώς οι παγκόσμιες προκλήσεις εντείνονται, η ανάγκη για μια νέα, δυναμική στρατηγική που θα ενδυναμώσει τους δεσμούς μεταξύ της Ελλάδας και της διασποράς γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Η αξιοποίηση αυτού του παγκόσμιου δικτύου Ελλήνων μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων, την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στο παγκόσμιο σκηνικό και το κλειδί για ένα πιο λαμπρό μέλλον, τόσο για την Ελλάδα όσο και για τους απόδημους Έλληνες.
