Στην εποχή της ταχύτατης διάδοσης της πληροφορίας και της κυριαρχίας των social media, η πολιτική επικοινωνία στην Ελλάδα έχει αλλάξει ριζικά. Στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής βρίσκεται η «Ομάδα Αλήθειας», μια οργανωμένη και άκρως δραστήρια ομάδα που έχει ταυτιστεί με την επικοινωνιακή στρατηγική της Νέας Δημοκρατίας.
Η δράση της, η επιρροή της στον δημόσιο διάλογο και –κυρίως– το ζήτημα της χρηματοδότησής της, έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις και πολιτική αντιπαράθεση.
Πρόκειται για μια ομάδα που δραστηριοποιείται έντονα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο διαδίκτυο, με βασικό στόχο την υπεράσπιση των θέσεων της κυβερνώσας παράταξης, της Νέας Δημοκρατίας.
Η γένεση και η δράση της ομάδας
Η «Ομάδα Αλήθειας» εμφανίστηκε στα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης, όταν η πολιτική αντιπαράθεση μεταφέρθηκε δυναμικά στο διαδίκτυο.
Έκτοτε, εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και ενεργά επικοινωνιακά εργαλεία της Νέας Δημοκρατίας. Με συνεχή παρουσία σε Facebook, Twitter, YouTube και Instagram, η ομάδα παράγει καθημερινά περιεχόμενο, όπως βίντεο που αποδομούν δηλώσεις πολιτικών αντιπάλων, σατιρικά memes, αποσπάσματα ομιλιών και αναλυτικά άρθρα που προβάλλουν το κυβερνητικό έργο.
Η τακτική της βασίζεται στη γρήγορη αντίδραση στην επικαιρότητα, στην ανάδειξη «fake news» που αποδίδονται στην αντιπολίτευση και στη δημιουργία viral υλικού που διαχέεται σε ολόκληρο το ψηφιακό οικοσύστημα της Νέας Δημοκρατίας.
Συχνά, το περιεχόμενο της ομάδας αναπαράγεται από στελέχη του κόμματος, φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης και υποστηρικτές, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη δυναμική της.
Η σχέση της «Ομάδας Αλήθειας» με τη Νέα Δημοκρατία και οι ανάλογες πολιτικές αντιδράσεις
Αν και η «Ομάδα Αλήθειας» αυτοπροσδιορίζεται ως ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών, η σύνδεσή της με τη Νέα Δημοκρατία θεωρείται δεδομένη από μεγάλη μερίδα του πολιτικού κόσμου και της κοινής γνώμης.
Στελέχη της ομάδας έχουν κατά καιρούς αναλάβει επίσημους ρόλους στην επικοινωνιακή ομάδα του κόμματος ή σε κυβερνητικές θέσεις. Η αντιπολίτευση, κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, έχει καταγγείλει επανειλημμένα ότι η ομάδα λειτουργεί ως άτυπο γραφείο Τύπου της ΝΔ, με αδιαφανείς πηγές χρηματοδότησης και στενές σχέσεις με εταιρείες επικοινωνίας που λαμβάνουν κρατικές συμβάσεις.
Το θέμα της λειτουργίας, της χρηματοδότησης και της διαφάνειας της «Ομάδας Αλήθειας» έχει φτάσει αρκετές φορές στη Βουλή, με ερωτήσεις βουλευτών της αντιπολίτευσης που ζητούν να αποκαλυφθούν τα οικονομικά στοιχεία της ομάδας και να ελεγχθεί η νομιμότητα της δράσης της.
Παράλληλα, έχει ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση για τον ρόλο των οργανωμένων ομάδων στα social media, την επιρροή τους στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και τα όρια της πολιτικής προπαγάνδας στην ψηφιακή εποχή.
Το αμφιλεγόμενο ζήτημα της χρηματοδότησης
Τα τελευταία χρόνια, δημοσιογραφικές έρευνες και αποκαλύψεις έχουν φέρει στο φως στοιχεία για τη χρηματοδότηση της «Ομάδας Αλήθειας», δημιουργώντας σοβαρά ερωτήματα για τη νομιμότητα και τη διαφάνεια της λειτουργίας της.
Σύμφωνα με πρόσφατες αποκαλύψεις, η χρηματοδότηση της ομάδας δεν προέρχεται απευθείας από τη Νέα Δημοκρατία, αλλά φέρεται να γίνεται μέσω εταιρειών επικοινωνίας, κυρίως της Blue Skies, η οποία συνδέεται με στενούς συνεργάτες του κόμματος.
Η Blue Skies λειτουργεί ως ενδιάμεσος φορέας: προσλαμβάνει τα βασικά στελέχη της «Ομάδας Αλήθειας» και τους καταβάλλει μισθούς, ενώ παράλληλα λαμβάνει κρατικές συμβάσεις και χρηματοδοτήσεις για επικοινωνιακές υπηρεσίες προς φορείς του Δημοσίου και το ίδιο το κόμμα.
Έρευνες έχουν εντοπίσει πληρωμές εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ από δημόσιους οργανισμούς προς εταιρείες που συνδέονται με το δίκτυο της Blue Skies, ενώ στελέχη της ομάδας εμφανίζονται να εργάζονται ταυτόχρονα για τη ΝΔ και για τις εν λόγω εταιρείες, δημιουργώντας υπόνοιες για παραβίαση της νομοθεσίας περί πολιτικής χρηματοδότησης και σύγκρουση συμφερόντων.
Βέβαια, η κυβέρνηση αρνείται κάθε σχέση απευθείας χρηματοδότησης ή υπαλληλικής εξάρτησης, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για ιδιώτες που στηρίζουν εθελοντικά το κόμμα.
Ωστόσο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν απαντήσεις και διαφάνεια, κάνοντας λόγο για «κανονικοποίηση της διαφθοράς» και για «σκοτεινό επικοινωνιακό μηχανισμό» που λειτουργεί με δημόσιο χρήμα.
Το θέμα έχει φτάσει στον οικονομικό εισαγγελέα και στην Επιτροπή Πόθεν Έσχες της Βουλής, με καταγγελίες για αδιαφανείς ροές χρήματος και αιτήματα για πλήρη έλεγχο όλων των σχετικών συμβάσεων και παραδοτέων.
Η επιρροή της «Ομάδας Αλήθειας» και η πρέπουσα κριτική
Η «Ομάδα Αλήθειας» έχει αναμφίβολα επιρροή στον δημόσιο διάλογο. Οι υποστηρικτές της τη θεωρούν απαραίτητο αντίβαρο στην «παραπληροφόρηση» που, όπως υποστηρίζουν, προέρχεται από την αντιπολίτευση και φιλικά προς αυτήν μέσα ενημέρωσης.
Πιστεύουν ότι συμβάλλει στην αποκατάσταση της αλήθειας και στην υπεράσπιση των κυβερνητικών θέσεων με σύγχρονα μέσα.
Από την άλλη πλευρά, οι επικριτές της την κατηγορούν για διασπορά κομματικής προπαγάνδας, στοχοποίηση πολιτικών αντιπάλων και δημιουργία τοξικού κλίματος στα social media.
Επισημαίνουν ότι η ομάδα συχνά χρησιμοποιεί επιθετική γλώσσα, σαρκασμό και επιλεκτική παρουσίαση γεγονότων, ενισχύοντας την πόλωση και τη διχόνοια.
Ο ρόλος των ψηφιακών ομάδων στην πολιτική
Η περίπτωση της «Ομάδας Αλήθειας» αναδεικνύει τη νέα πραγματικότητα της πολιτικής επικοινωνίας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι οργανωμένες ψηφιακές ομάδες διαδραματίζουν πλέον καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του δημόσιου διαλόγου και της πολιτικής ατζέντας.
Σε κάθε περίπτωση, η ύπαρξη τέτοιων ομάδων εγείρει ερωτήματα για τη διαφάνεια, τη νομιμότητα και τα όρια της πολιτικής επικοινωνίας.
- Πού σταματά η ενημέρωση και πού αρχίζει η προπαγάνδα;
- Πώς διασφαλίζεται ότι οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε αντικειμενική πληροφόρηση;
- Ποιος ελέγχει τη ροή και την αξιοπιστία της πληροφορίας στα social media;
Με την τεχνολογία να εξελίσσεται ραγδαία και τα social media να γίνονται ολοένα και πιο κεντρικά στην πολιτική ζωή, η ανάγκη για κανόνες, διαφάνεια και υγιή ανταγωνισμό γίνεται επιτακτική!
