Παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας - «Σβήνουμε το στίγμα. Στο λόγο μας»

Ή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για τα ψυχικά νοσήματα.

Την πρωτοβουλία πήραν από κοινού το 1994 η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Στόχος είναι η έγκαιρη ανίχνευση των ατόμων που παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαλωτότητα για την εκδήλωση κλινικών διαταραχών, έτσι ώστε να σχεδιαστεί έγκαιρα η παροχή βοήθειας.

Η ψυχική μας υγεία επηρεάζεται από κοινωνικούς, ψυχολογικούς και βιολογικούς παράγοντες.

Είναι γεγονός λοιπόν ότι αλλαγές στον κοινωνικό-οικονομικό τομέα, όπως είναι ο θάνατος, το διαζύγιο (συναισθηματικοί χωρισμοί), τα ατυχήματα, οι μεγάλες επαγγελματικές δυσκολίες, η διάγνωση μιας σοβαρής νόσου, οι αλλαγές στις συνθήκες εργασίας και οι οικονομικές δυσκολίες μπορούν να επηρεάσουν την ζωή ενός ατόμου σε οποιαδήποτε φάση της ζωής του.

Ειδικότερα:

Πάνω από 450 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.
Οι ψυχικές διαταραχές στο 60% ξεκινούν στην εφηβεία, όπου ή δεν δίνεται η κατάλληλη σημασία και αγνοούνται ή παρουσιάζεται άρνηση του προβλήματος.
Η κατάθλιψη εμφανίζεται σε παγκόσμια κλίμακα περίπου σε 154 εκατομμύρια άτομα, ενώ μέχρι το 2020 ήταν η 2η αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο.
Οι διαταραχές που σχετίζονται με κατάχρηση αλκοόλ φτάνουν τα 95 εκατομμύρια κρούσματα.
Η σχιζοφρένεια είναι μια από τις 10 συχνότερες αιτίες αναπηρίας στον κόσμο

Ψυχική υγεία και οι καταστροφικές επιπτώσεις της πανδημίας:

Eκατομμύρια θάνατοι, οικονομικός στραγγαλισμός και πρωτοφανής συρρίκνωση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, έχουν καταγράψει μια αξιοσημείωτη επίδραση στην ψυχική υγεία των ανθρώπων.

Ερευνητές παγκοσμίως διερευνούν τις αιτίες και τις επιπτώσεις αυτού του παρατεταμένου άγχους και προβλέπουν ότι η επιδείνωση της ψυχικής υγείας θα παραμείνει πολύ μετά την υποχώρηση της πανδημίας.

Τεράστια η επίδραση της πανδημίας στην ποιότητα ζωής και στην ψυχική υγεία

Διαδικτυακή έρευνα του World Economic Forum (Ipsos survey), που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο 2020 σε δείγμα 13.000 εργαζομένων σε 28 χώρες, αναδεικνύει την τεράστια επίδραση της πανδημίας στην ποιότητα ζωής και στην ψυχική υγεία του ανθρώπινου δυναμικού, με αξιοσημείωτη αύξηση του στρες και της μοναξιάς. Βασικά συμπεράσματα της έρευνας:

56% εμφάνισε αυξημένο άγχος σχετιζόμενο με εργασιακή ανασφάλεια
55% βρήκε αγχωτικές τις αλλαγές στην εργασιακή ρουτίνα και ευρύτερα στον οργανισμό
50% δήλωσε δυσκολία να διατηρήσει ισορροπία ανάμεσα στην εργασιακή και προσωπική τους ζωή
46% παρουσίασε μειωμένη παραγωγικότητα
45% βίωσε στρες λόγω των οικογενειακών πιέσεων
44% δήλωσε ότι εργάζονται σε μη συμβατικές ώρες (πολύ νωρίς το πρωί ή πολύ αργά το βράδυ).

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι αλυσοδεμένοι με προβλήματα ψυχικής υγείας σε τριτοκοσμικές χώρες και όχι μόνο

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας ζουν αλυσοδεμένοι σε 60 χώρες, σύμφωνα με σοκαριστική έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Άνδρες, γυναίκες και παιδιά- από 10 ετών- ζουν δεμένοι ή κλειδωμένοι σε περιορισμένους χώρους για εβδομάδες, μήνες, ακόμη και χρόνια, στην Ασία, την Αφρική, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αμερική.

Η έκθεση εξετάζει πώς οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας συχνά ζουν δεμένοι, από την οικογένειά τους ενάντια στη θέλησή τους στα σπίτια τους, ή σε υπερπλήρη και ανθυγιεινά ιδρύματα, εξαιτίας του στίγματος και της έλλειψης υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους αναγκάζονται να τρώνε, να κοιμούνται, να ουρούν και να αφοδεύουν στον ίδιο μικρό χώρο.

Σε κρατικά ή ιδιωτικά ιδρύματα, όπως και σε θρησκευτικά κέντρα, τους δένουν για να τους περιορίζουν ή τους τιμωρούν, τους στερούν την τροφή και συχνά τους αναγκάζουν να παίρνουν φάρμακα ή φυτικά σκευάσματα και είναι αντιμέτωποι και σωματική και σεξουαλική βία.

Η έκθεση περιλαμβάνει επιτόπιες έρευνες και μαρτυρίες από το Αφγανιστάν, την Μπουρκίνα Φάσο, την Καμπότζη, την Κίνα, την Γκάνα, την Ινδονησία, την Κένυα, τη Λιβερία, το Μεξικό, τη Μοζαμβίκη, τη Νιγηρία, τη Σιέρα Λεόνε, την Παλαιστίνη, το Νότιο Σουδάν και την Υεμένη. Ακόμη και σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν δείγματα τέτοιων καταστάσεων.

Πριν δέ, 2-3 δεκαετίες συναντούσε κάποιος συχνότερα και σε περισσότερες χώρες (κυρίως του ευρωπαϊκού νότου) τις παραπάνω καταστάσεις.

Η ψυχική υγεία, βασική προτεραιότητα της Ευρώπης 2020-2025

Η ψυχική υγεία έχει ήδη από το 2020 αναγνωριστεί ως προτεραιότητα-κλειδί της Ευρώπης για την επόμενη πενταετία.

Η Τεχνική Επιτροπή Συμβούλων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας θα επανεξετάσει όλα τα δεδομένα και θα συνθέσει ένα πλαίσιο δράσης για την ψυχική υγεία το οποίο έχει ήδη υποβληθεί στο αρμόδιο όργανο λήψης αποφάσεων από τον Σεπτέμβριο 2021.

Ως στόχος έχει τεθεί να χρησιμοποιηθούν τα μαθήματα του περασμένου έτους και να ενεργοποιηθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στην ψυχική υγεία για να αναπτυχθούν καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις για τα κράτη – μέλη, τις κοινωνίες και τους πολίτες τους.

Σε γενικές γραμμές, το να είναι κάποιος ψυχικά υγιής προϋποθέτει σύμφωνα με τον ορισμό μια σειρά από παράγοντες όπως:

-σωματική υγεία
-αυτοεκτίμηση
-εργασία ή δυνατότητα εργασίας, απασχόληση
-κοινωνικό περιβάλλον
-στενό υποστηρικτικό περιβάλλον, όχι απλά φίλους αλλά καλούς φίλους κ.λ.π.

Το να νιώσεις καλύτερα παίρνει χρόνο, αλλά μπορείτε να το καταφέρεται αν κάνετε θετικές επιλογές για τον εαυτό σας κάθε μέρα.

Έχει διαπιστωθεί με μελέτες ανά τον κόσμο ότι τα έστω και σύντομα θετικά συναισθήματα ρυθμίζουν αποτελεσματικά το στρες και την κατάθλιψη και προάγουν την ψυχική και τη σωματική υγεία. Μερικές δραστηριότητες που μπορεί να γεννήσουν θετικά συναισθήματα είναι οι εξής:

-Μιλήστε για τα συναισθήματά σας με ανθρώπους που αγαπάτε και εμπιστεύεστε.

-Προσπαθήστε να ακολουθείτε κοινωνικές δραστηριότητες, ακόμη και αν δεν έχετε πολύ όρεξη για αυτό. Όταν είστε σε κατάθλιψη, αισθάνεται πιο άνετα να μείνετε μόνοι, αλλά το να είστε μαζί με άλλους ανθρώπους θα σας κάνει να νιώσετε λιγότερο καταθλιπτικοί.

-Δραστηριοποιηθείτε. Οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική άσκηση μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική όσο και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε αύξηση των επιπέδων ενέργειας και τη μείωση του αισθήματος κόπωσης. Δεν χρειάζεται να πάτε στο γυμναστήριο. Μια απόσταση 30 λεπτών με τα πόδια κάθε μέρα θα σας δώσει την ενέργεια που χρειάζεστε.

-Κοιμηθείτε τουλάχιστον 8 ώρες. Φτιάξτε ένα καλύτερο πρόγραμμα ύπνου με την εφαρμογή υγιεινών συνηθειών ύπνου.

-Εκθέστε τον εαυτό σας στον ήλιο κάθε μέρα. Το φως του ήλιου μπορεί να βοηθήσει στη διάθεσή σας. Στόχος σας να είναι τουλάχιστον 15 λεπτά υπό το φως του ήλιου κάθε ημέρα.

-Πρακτικές τεχνικές χαλάρωσης. Μια καθημερινή πρακτική χαλάρωσης μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, στη μείωση του στρες, και να ενισχύσει τα συναισθήματα της χαράς και της ευημερίας. Δοκιμάστε γιόγκα, βαθιές αναπνοές ή μυϊκή χαλάρωση.

«Σβήνουμε το στίγμα. Στο λόγο μας»

Με στόχο την ανάδειξη της επιτακτικής ανάγκης καταπολέμησης του στίγματος γύρω από τις ψυχικές διαταραχές, η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, μέσω του προγράμματος «Σβήνουμε το στίγμα. Στο λόγο μας» δημιούργησε μια καμπάνια ευαισθητοποίησης, με κεντρικό μήνυμα: Οι ταμπέλες δεν προορίζονται για τους ανθρώπους.

Το σποτάκι που ακολουθεί και που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες της καμπάνιας, ο ήρωας που αντιμετωπίζει ψυχολογική πίεση και δυσφορία, αποφασίζει να απευθυνθεί σε μια υπηρεσία ψυχικής υγείας, γεγονός που προκαλεί την αρνητική αντίδραση του κοινωνικού περίγυρου, ο οποίος του κρεμάει την ταμπέλα του «τρελού».

Με αυτόν τον τρόπο, αναδεικνύεται το ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα της «ετικετοποίησης» που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, που δυσχεραίνει την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών και οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση.