Η ελευθερία του Τύπου και ο πλουραλισμός των μέσων στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκονται σε «βαθιά κρίση», σύμφωνα με την έκθεση της Civil Liberties Union for Europe (Liberties), η οποία στηρίχθηκε σε δεδομένα από 43 οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε 21 χώρες.
Η μελέτη καταγράφει συστηματικές πιέσεις σε δημοσιογράφους, αδιαφάνεια στην ιδιοκτησία αλλα και κρατική επιλεκτικότητα στη χρηματοδότηση των ΜΜΕ, με την Ελλάδα να “διακρίνεται” σε αρνητικές τάσεις.
Κυβερνήσεις εναντίον ΜΜΕ: Το ευρωπαϊκό σκηνικό
Αρκετές χώρες-μέλη της ΕΕ «επιτίθενται άμεσα ή υπονομεύουν την ανεξαρτησία των ΜΜΕ», όπως υπογραμμίζει η έκθεση.
Στην Κροατία, Γαλλία και Ουγγαρία, η συγκέντρωση ιδιοκτησίας μέσων σε λίγους πλούσιους ελέγχει τη δημόσια αφήγηση, ενώ χώρες όπως η Σλοβακία κατήργησαν εγγυήσεις ανεξαρτησίας για τα δημόσια ΜΜΕ.
Παράλληλα, οι αγωγές SLAPP (στρατηγικές μηνύσεις κατά κριτικών φωνών) αναφέρονται ως «υπαρξιακή απειλή» σε 12 κράτη.
Ελλάδα: Αδιαφάνεια, επιλεκτική χρηματοδότηση, βία
Στην Ελλάδα, η κατανομή κρατικών διαφημίσεων γίνεται με «ασαφή κριτήρια», ευνοώντας φιλοκυβερνητικά μέσα, σύμφωνα με τη Liberties.
Ταυτόχρονα, η ανεξαρτησία των δημόσιων ΜΜΕ απειλείται, όπως και σε Ιταλία, Βουλγαρία και Κροατία, ενώ η χώρα κατέλαβε την 108η θέση παγκοσμίως στον δείκτη ελευθερίας του Τύπου (Reporters Without Borders, 2024) – πτώση 38 θέσεων σε μία δεκαετία.
Το 2024, δημόσιοι υπάλληλοι και αστυνομικοί καταγράφηκαν σε περιστατικά βίας ή εκφοβισμού δημοσιογράφων, με γυναίκες επαγγελματίες να στοχοποιούνται συστηματικά.
Παράλληλα, η έλλειψη διαφάνειας στην ιδιοκτησία των ΜΜΕ εντείνει τον κίνδυνο πολιτικών και οικονομικών διασυνδέσεων.
SLAPP και EMFA: Η μάχη για την προστασία
Οι στρατηγικές αγωγές (SLAPP) κατά δημοσιογράφων και ακτιβιστών κλιμακώνονται, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκκινεί τη «Ευρωπαϊκή Πράξη Ελευθερίας των Μέσων» (EMFA) τον Μάιο του 2024.
Ο νέος κανονισμός στοχεύει να περιορίσει τη συγκέντρωση ιδιοκτησίας, να επιβάλει διαφάνεια σε κρατικές διαφημίσεις και να προστατεύσει δημοσιογράφους από την ψηφιακή παρακολούθηση.
Ωστόσο, οργανώσεις προειδοποιούν ότι «η εφαρμογή θα καθορίσει την αποτελεσματικότητα».
Πρόκληση για την ΕΕ: Από τη θεωρία στην πράξη!
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια συστημική διάβρωση των δημοκρατικών εγγυήσεων», σχολιάζει ένας εκπρόσωπος της Liberties. «Χρειαζόμαστε επείγουσες ποινές για SLAPP, ανεξάρτητους ρυθμιστές και προστασία για τους δημοσιογράφους, ειδικά τις γυναίκες».
Η έκθεση τονίζει ότι χωρίς άμεσα μέτρα, ο πλουραλισμός των μέσων κινδυνεύει να γίνει «έκθετο θύμα» πολιτικών συμφερόντων.
Πηγές: Liberties, Reporters Without Borders
