Το 2025 έχει φέρει σημαντικές πολιτικές αλλαγές τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, διαμορφώνοντας ένα νέο τοπίο που επηρεάζει τις διεθνείς σχέσεις και την εσωτερική πολιτική πολλών χωρών.
Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται από σημαντικές γεωπολιτικές αλλαγές και εσωτερικές προκλήσεις.
Η επανεκλογή του Donald Trump στην προεδρία των ΗΠΑ με τον Τζέι Ντι Βανς ως αντιπρόεδρό και τον Ίλον Μασκ ως δεξί του χέρι έχει προκαλέσει αναταράξεις στις διατλαντικές σχέσεις, ενώ η συνεχιζόμενη αστάθεια στην ανατολική Ευρώπη εντείνει τις ανησυχίες για την ασφάλεια της ηπείρου.
Η νέα αμερικανική διοίκηση έχει ήδη με το καλημέρα αρχίσει να εφαρμόζει μια πιο επιθετική εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα απέναντι στο Μεξικό, στον Καναδά αλλά κυρίως στην Ευρώπη ενώ φαίνεται να υποστηρίζει ανοιχτά την άνοδο της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πολύ πρόσφατη συνάντηση του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς με την ηγέτιδα της AfD, Άλις Βάιντελ, αγνοώντας επιδεικτικά τον απερχόμενο καγκελάριο Όλαφ Σολτς.
Αναδιάταξη των κέντρων εξουσίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Σε αυτό το πλαίσιο, παρατηρείται μια αναδιάταξη των κέντρων εξουσίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Πολωνία, υπό την ηγεσία του Donald Tusk, αναδεικνύεται ως ένας νέος πόλος επιρροής, ιδιαίτερα σε θέματα ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής.
Πρόσφατα, ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών φιλοξένησε μια σημαντική συνάντηση με ομολόγους του από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ ο Tusk πρωτοστάτησε σε μια σύνοδο κορυφής των χωρών της Βαλτικής.
Ωστόσο, παράλληλα με αυτές τις εξελίξεις, εκφράζονται σοβαρές ανησυχίες για την κατάσταση της δημοκρατίας στην Ευρώπη.
Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Τσεχία, παρατηρείται επίσης άνοδος ευρωσκεπτικιστικών και λαϊκιστικών κομμάτων, με το κόμμα ANO του Αντρέι Μπάμπις να προηγείται στις δημοσκοπήσεις με 34,5% ενόψει των επερχόμενων εκλογών του Οκτωβρίου 2025.
Σε ορισμένες χώρες, παρατηρούνται προσπάθειες αποδυνάμωσης δημοκρατικών θεσμών και ελέγχων, γεγονός που εγείρει σοβαρές ανησυχίες για το μέλλον της δημοκρατίας.
Η άνοδος του εθνικισμού απειλεί να επηρεάσει αρνητικά τη διεθνή συνεργασία και την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αυτό θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για την παγκόσμια σταθερότητα και την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων.
Τι πήγε λάθος;
Η άνοδος αυτή δεν μπορεί να αποδοθεί απλώς σε οικονομικούς παράγοντες. Αντίθετα, φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου συνδυασμού κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών παραγόντων.
Τα παραδοσιακά κόμματα, όντας δέσμια των τεχνοκρατικών και λομπιστικών τους συμφερόντων, απέτυχαν παταγωδώς να αντιμετωπίσουν επαρκώς τις ανησυχίες των πολιτών, ιδιαίτερα σε θέματα οικονομικής ασφάλειας και πολιτισμικής ταυτότητας.
Επιπλέον, η πολιτική ελίτ συχνά υποτίμησε την απήχηση του ακροδεξιού λόγου.
Η πανδημία COVID-19 και οι συνεχιζόμενες οικονομικές προκλήσεις έχουν χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για την υπονόμευση δημοκρατικών θεσμών σε διάφορες χώρες. Η ποιότητα της νομοθετικής διαδικασίας έχει υποβαθμιστεί, με περιορισμένο χρόνο για δημόσιες διαβουλεύσεις και ουσιαστικό έλεγχο των νομοσχεδίων.
Επιπλέον, η πολιτική πόλωση εντείνεται, δημιουργώντας ένα γόνιμο έδαφος για την άνοδο ακραίων ιδεολογιών. Γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα μειονοτήτων και ευάλωτων ομάδων, ενώ παράλληλα δοκιμάζει την αντοχή των δημοκρατικών θεσμών.
Σε κρίσιμο σταυροδρόμι η Ευρώπη
Η Ευρώπη βρίσκεται σε σταυροδρόμι και αντιμετωπίζει την πρόκληση να ισορροπήσει μεταξύ της αντιμετώπισης των ανησυχιών που τροφοδοτούν την άνοδο της ακροδεξιάς και της διατήρησης των δημοκρατικών αξιών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να προσαρμοστεί σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, η ανάγκη για ενίσχυση των πολιτικών που προωθούν την ισότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Η διαφύλαξη της δημοκρατίας και των θεμελιωδών αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί πλέον μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ήπειρος στη νέα αυτή εποχή.
Η τεχνοκρατικοδίαιτη πολιτική ελίτ βρίσκεται αντιμέτωπη με την πρόκληση να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών, εν μέσω αυξανόμενης δυσπιστίας προς τους θεσμούς και τις κυβερνητικές διαδικασίες.
Η λογοδοσία είναι απαραίτητη για την αποτροπή καταχρήσεων εξουσίας. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, η θέσπιση συνεπών μηχανισμών ελέγχου αποτελεί κλειδί για τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης.
Οι κυβερνήσεις οφείλουν να επενδύσουν σε ισχυρούς θεσμούς και να προωθήσουν πολιτικές που ανταποκρίνονται στις ανάγκες μιας σύγχρονης, δημοκρατικής κοινωνίας.
Έτος καθοριστικών αποφάσεων για την Ευρωπαϊκή Ένωση
Το 2025 αναδεικνύεται ως έτος καθοριστικών αποφάσεων για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επιτυχής αντιμετώπιση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προκλήσεων απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες και συμβιβασμούς μεταξύ των κρατών μελών.
Η ενίσχυση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της συμμετοχής των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες είναι κρίσιμη για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και τη διαφύλαξη των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ.
Μόνο μέσω της ισορροπίας μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης μπορεί η Ευρώπη να ξεπεράσει τις σημερινές προκλήσεις και να οικοδομήσει ένα βιώσιμο και δίκαιο μέλλον για όλους τους πολίτες της.
